گل یاس
مقدمه
نام فارسی این گل ، یاسمن و نام فارسی رایج آن یاس می‌باشد. گلی است خوشبو و معطر. شاخها بلند و برگهای آن مرکب و سبز رنگ است. گلها سفید و دارای 5 گلبرگ بسیار ظریف و خوشبو می‌باشد که مخصوص مناطق معتدل است و به علت رشد فوق‌العاده شاخه‌ها هر ساله احتیاج به هرس شدید دارد بطوری که شاخه‌ها را به یک سوم باید کاهش داد، حذف ماهیانه سر شاخه‌ها جهت تحریک جوانه‌های جانبی و رشد آنها لازم است.نیازهای یاس
- نور: به نور کامل و کافی احتیاج دارد، اشعه مستقیم آفتاب در تابستان به گلها صدمه وارد می‌نماید.
- دما:
درجه حرارت 18 بهترین درجه حرارت برای این گیاه است. جریان ملایم هوا را
در تابستان دوست دارد. در زمستان گیاه را در درجه حرارت 13 نگه داری کنید.
- آبیاری:
زمانی که گیاه غرق در گل است هر 5 - 4 روز یکبار آبیاری نمائید، در
تابستان به هفته‌ای سه بار آبیاری نیاز دارد. خاک را همیشه مرطوب نگه
دارید. ولی مواظب باتلاقی شدن آن باشید. در زمستان با خشک شدن خاکهای سطحی آبیاری را شروع کنید (به جز زمان گلدهی که به آب بیشتری احتیاج دارد؟)
- رطوبت:
در صورت خشک بودن هوا احتیاج به غبار پاشی روزانه دارد. گلها را از خیس
شدن محفوظ نگه دارید. جهت تامین رطوبت پایدار گلدان را درون گلدانی بزرگتر
قرار داده و حد فاصل بین آن دو را با خزه
مرطوب پر نمائید. - خاک: مخلوطی از سه قسمت خاک لوم و یک قسمت پیت بهترین خاک است.
- تعویض گلدان: در اوایل بهار با تمام شدن گلها پس از هرس
شاخه‌های خشک گلدان را تعویض نمائید. در صورت عدم امکان تعویض فقط به خارج
کردن خاکهای سطحی گلدان و عوض نمودن آن با خاک نو اکتفا کنید.
- تمییز بودن برگها: غبار پاشی کافی است. از مواد براق کننده شیمیایی استفاده ننمایید.
- تکثیر: ریشه‌دار نمودن قلمه در اواخر تابستان ، خوابانیدن شاخه‌ها ، جدا کردن پاجوش‌ها در بهار.
عوارض و درمان یاس
- برگهای جدید ریز و گلها ظاهر نمی‌شوند: گیاه نیاز به کود دهی دارد. هر دو هفته یکبار کود دهی کنید. اگر رشد گیاه کند شده است ممکن است احتیاج به تعویض گلدانها داشته باشد.
- برگها به شکل و حشرات سبزرنگی روی آن مشاهده می‌گردند: گیاه را با سم حشره کش نفوذی سم پاشی کنید تا حشرات از بین بروند.
- __حشرات ریزی در اطراف گلدانها در حال پروازند: گیاه را با سم حشره کش هر هفته سم پاشی کنید تا حشرات از بین بروند.
- برگها کمرنگ شده و می‌ریزند: اگر در زمستان این علامت
مشاهده گردد آبیاری بیش از اندازه است. اجازه دهید سطح خاک قبل از آبیاری
خشک شود سپس آبیاری کنید. در تابستان به آبیاری بیشتر نیاز دارد.
- برگها و غنچه‌ها قبل از باز شدن قهوه‌ای میشوند: هوا خیلی گرم و خشک است. گیاه را غبار پاشی کنید.
- برگها چین و چروکدار و قهوه‌ای میشوند: خاک خیلی خشک و یا گیاه در معرض اشعه مستقیم آفتاب
بوده است. اگر گیاه احتیاج به آبیاری دارد آن را به مدت 15 دقیقه درون سطل
پر از آب منتقل نموده و سپس آنرا خارج نمایید در صورت لزوم گیاه را به
محلی با اشعه غیر مستقیم ببرید.
- گلها باز نمی‌شوند: نور کافی نیست گیاه را به محل پرنورتری منتقل کنید.
- برگها رنگ پریده و سطح زیرین آنها دارای تار عنکبوت است: کنه ریز قرمز عامل آن است با اسفنج
آغشته به سم کنه کش سطح زیرین برگها را تمییز نمایید تا علایم برطرف
گردند. ایجاد رطوبت به خصوص رطوبت دایمی و پایدار در کاهش آفت موثر است.
- برگها سیاه میشوند: هوا سرد است گیاه را به محل گرمتری منتقل نمایید. ممکن است این عارضه به علت استفاده از مواد براق کننده شیمیایی نیز باشد از آنها استفاده ننمایید.
ارتباط با سایرین
- تاکسونمی : گیاه یاس برحسب خویشاوندی با سایر گیاهان رده بندی میشود و جایگاه این گیاه از نظر رده بندی در سطح گونه مشخص می شود.
- مورفولوژی :
تنوع ریختی گل یاس مطالعه میشود. به عبارتی مطالعه تنوع ریختی این گیاه
باعث میشود تا بدانیم که با شرایط متفاوت در زیستگاهای مختلف سازگاری این
گیاه چگونه صورت میگیرد.
- آناتومی: ساختمان داخلی گل یاس مطالعه میشود.
- مورفوژنز:__ از ابتدای تشکیل سلول تخم گیاه یاس تا بوجود آمدن شکل این گل مطالعه میشود.
- فیزیولوژی: نحوه کار و فعالیت گل یاس از سطح اندامکهای درون سلول تا بافتها – اندامها و خود گل یاس مطالعه میشود.
- میتولوژی: به مطالعه درباره رشد – تولید مثل و رفتار سلول گل یاس می‌پردازد.
- اکولوژی: به مطالعه چگونگی سازش گل یاس با محیط و ارتباط آنها با یکدیگر می‌پردازد.
- ژنتیک: چگونگی انتقال صفات وراثتی و عوامل انتقال دهنده و ساختار شیمیایی این عوامل را در گل یاس بررسی میکند.
انواع یاس
یاس سفید
Jasminum officinale
یاس سفید بکاریم
زمانی یاس سفید آنقدر محبوبیت داشت که گلدانهای بزرگ آنرا در بسیاری از منازل تهران میکاشتند و در شهر های گرمسیر شاید هم هنوز این کار مرسوم باشد . این همان گلی است که شعرا از آن زیاد نام میبرند و گل مورد علاقه شاعران بزرگ ایران است نام آن در فارسی یاس سفید و نام لاتین آن Jasminum officinale است و در زبان انگلیسی آنرا Poet’s jasmine که به معنی یاس شاعران است مینامند . اگر میخواهید برای دل خود و فرزندان و دوستانتان آنرا پرورش دهید، قلمه های تازه ءاین گل را در گلدان کوچکی شروع کنید و با بزرگ شدن آن تدریجا آنرا به گلدانهای بزرگ منتقل کرده و خاک خوب باغبانی به پایش بریزید؛ این گل آفت عمده ای ندارد ، فقط آفتاب فراوان و کود متعادل که 12-12-12 است نیاز دارد این کود در آب حل میشود و آبی رنگ است نیم قاشق چایخوری آنرا در چهار لیتر آب حل کنید و با آب پاش روی برگهای گیاه بپاشید تا آنرا خیس کند و باقی را در پای گیاه و در گلدان بریزید در صورت بزرگ بودن گیاه اگر نیاز داشتید مقدار بیشتری کود تهیه کنید. عدد اول مقدار نیتروژن دومی میزان فسفر و عدد سوم میزان پتاسیم را در کود نشان میدهد کمپانی های سازنده کود این در صد ها را بر اساس نیاز گیاه تغییر میدهند تا اثری که میخواهند در گیاه بوجود بیاورند عدد وسطی برای برخی از گلها باید کوچک و برای انواع دیگر باید بزرگ باشد ، اگر عدد اول بزرگ باشد برای گیاهان سبز با برگ زیاد مناسب است و هم میتواند زیادی آن گل را بسوزاند یا برگهای آن را دچار خال های خشک و سوخته کند . اما کود بالانس مزبور برای گیاه یاس مناسب است .
فراوانی گلهای گیاه یاس مخصوصا در گلدان به کود دهی منظم آن مستقیما ربط دارد، کود دادن را در تمام فصل گل دهی که تا اوایل زمستان هم میرسد هر پانزده روز یکبار میتوانید ادامه دهید از قاشق اندازه گیری استفاده کنید و اندازهء کود را تغییر ندهید مگر اینکه گیاه زیادی داشته باشید و بخواهید امتحان کنید زیرا امکان سوختنش وجود دارد . وقتی سرما به چند درجه بالای صفر رسید (60F ) آنرا به داخل خانه بیاورید و دیگر به آن کود ندهید تا بهار بعد که هوا دوباره گرم شود و بتوانید آنرا بیرون بگذارید . پس از آن باز میتوانید بمحض بیدار شدن گیاه برنامه کود دهی به آنرا ادامه دهید . گلهای خشک شده یاس در زیر نور که بطور سفید خشک میشوند را میتوانید جمع آوری کرده و از آن در ظروف شیشه ای بزرگ با چند قطره عطر یاس مخلوط کنید تا خانه شما را خوشبو کند و زیبایی گل یاس خشک کرده را به آن بیفزاید , از ظرف شیشه ای بزرگ برای اینکار استفاده کنید . در فصل زمستان داخل خانه اگر نور کافی موجود نیست یک لامپ مهتابی روی گیاه 12 ساعت در روز روشن نگاه دارید تا گیاه کمبود نور نداشته باشد . هر گیاهی به چند ساعت تاریکی نیاز دارد، شما میتوانید برای اینکار از ساعت تایمر داری که در ساعت مقرر چراغ را خاموش و یا روشن کند استفاده کنید. پس از مدتی به نیاز گیاه و عادت آن پی خواهید برد و به آن آشنا خواهید شد . با اینکار خاطرات خوشی برای کودکان و دوستانتان خلق خواهید کرد تا وقتیکه زنده هستند آنرا فراموش نکنند و رسم و علاقه شما را در میان دوستان بازگو کنند. مخصوصا آنهایی که خانه هاشان حیاط دارد از این کار غفلت نکنند. گل یاس غذای روحتان را فراهم خواهد کرد و برای استرس و افسردگی هم مناسب است.
نترسید یاس داخل گلدان زیاد بزرگ نمیشود , در مناطق گرمسیر آنرا بیرون و در حیاط بکارید و از نی یا چوب برای سر پا نگه داشتن گیاه استفاده کنید و یا آنرا کنار دیوار بکارید تا روی دیوار حیاط رشد کند و به پایین بیفتد. در مناطق هشت کشاورزی به بالا آنرا مستقیما میشود در باغچه کاشت و قبل از شروع فصل گل دهی آنرا کمی آرایش داد .
یاس سفید را هر از چندی لازم است که بیارایید و شاخ و برگ های گل کرده ستبر را کمی بچینید و آنرا دوباره شاداب کنید . از خاک خوب دارای هیوموس و یا هوموس با پرلایت و یا بدون آن استفاده کنید . اگر خاک گلدان در ایران به صورت تجارتی عرضه میشود و در دسترس است از آن استفاده کنید و حتما خاک خوب برای این گیاه بکار ببرید، زیرا گیاه یاس سالها برایتان زیبایی خواهد آفرید؛ خاک ها متفاوتند و خاک با ماسه و پیت ماس و خاک برگ و پرلایت و چوب سخت پوسیده شده در اثر رشد دادن باکتری ها با آن بیشتر محتویات این نوع خاکها هستند و یک شرکت خوب و معتبر را همیشه مردم میشناسند و میدانند چه خاکی دارد و از آن فراورده تهیه میکنند ، اما شیوه های بجای روش اصلی هم کم نیستند که با شیوه های صنعتی این کار را سریع کرده و چیزی که برای گلدان خوب باشد را فراهم میکنند که البته به خوبی خاک گلدان اصلی نیست . اگر این نوشته ها کمی برایتان نا آشنا جلوه میکند برای اینست که مقداری از آن مربوط به آمریکاست ، در ایران بسته به اینکه در کجا هستید میتوانید خاکهای مختلفی پیدا کنید همه خاک های تجارتی برای گلدان خوبند . بیاد داشته باشید خاک سفت نمیگذارد آب و اکسیزن به ریشه برسد وقتی هم که خیس و مملو از آب شد آب به مدت زیاد اطراف ریشه میماند و جلوی رسیدن اکسیژنو هوا را به ریشه میگیرد خاک گلدان خاک نرم باید باشد و اگر میخواهید بدانید که نرمی آن چقدر باید باشد نرمی پیت ماس مرطوب را به خاطر داشته باشید ، پیت ماس از لحاظ ساختمانِ خاک مفید است ولی مواد آلی ندارد یا کم دارد و به آسانی شکسته نمیشود درست کمی مثل ماسه عمل میکند و در خود رطوبت و هوای مناسب نگه میدارد نه اطراف ریشه زود خشک میشود و نه غرق در آب است ، فقط مواد آلی حاصل از شکسته شدن خاک برگ و چوب مثل مالچ است که خوراک دائم در دسترس گیاه قرار میدهد که همیشه پای گیاه است اما برای نیاز گیاه به کود در موقع گلدهی چون خاک تمام مواد را در اختیار گیاه به سرعت لازم نمیگذارد از کود شیمیایی استفاده کنید . اگر کود دامی استفاده میکنید کم کم و با دقت امتحان کنید تا حساب کار دستتان بیاید .من کود دامی را برای داخل گلدان مناسب نمیدانم مگر اینکه آنرا داخل خانه نیاورید. خاک و گلدان تمیز و غیر آلوده بکار ببرید کود شیمیایی برای گلها بهترین است و یک شیشه غلیظ آن مدتها کارتان را راه میاندازد . اینها را اگر محلی برای فروش آن نیافتید با یک تلفن از دانشکده کشاورزی بپرسید تا محل فروش آنرا به شما معرفی کنند و یا از مدیران سوپر مارکت خود بخواهید آنرا در بسته بندی مناسب در اختیار مشتری قرار دهد و به آنها پیشنهاد کنید که با اختصاص دادن یک قسمت در یکی از فروشگاه هایشان به وسایل اینکار شروع کنند و با ازدیاد مشتری عرضهء آنرا گسترش دهند .شما هم برای کمک به فرهنگ اینکار با نوشتن و چاپ بروشور های راهنما همراه با عکس برای چند گل در هریک کمک کنید و با مراجعه به فروشگاه مسائلی را که آنها ممکن است در آن تخصص نداشته باشند آنرا برایشان آسان کنید و راه عرضه آنرا به آنها نشان دهید تا فرهنگ اینکار گسترش پیدا کند و فروشنده نیاز خریدار را بداند.
نهال های بیست سانتی متری را در یک پلاستیک خاک پر از خاک گلدان که با کش حلقه ای نگه داشته شده را میشود در فروشگاه عرضه کرد و در تمام مدت بهار و تابستان آنرا بفروش رساند و از طریق اینترنت سفارش پذیرفت و با قرار دادن آن در قوطی مقوایی محکم سه گوش و ارزان آنرا به اقصی نقاط ایران فرستاد. این دستور برای هر نهالی انجام شدنی است است و در برون مرز میلیونها. نهال بدین طریق به فروش میرسد .
سایر انواع یاس
- منبع: http://daneshnameh.roshd.ir
+ نوشته شده در دوشنبه ۵ بهمن ۱۳۸۸ ساعت 8:56 توسط یاس سپید
|
